Düşme Riski Hemşirelik Bakım Planı Nasıl Yapılır?

Bu yazıda düşme riski hemşirelik bakım planının nasıl yapılması gerektiğine bakacağız. Dünya Sağlık Örgütüne göre düşme; bir kişinin yanlışlıkla yerde, zeminde veya başka bir alt seviyede durmasıyla sonuçlanan bir olay olarak tanımlanır. Düşme çok ciddi bir risk barındırır ve hastanın bağımsızlık yeteneklerini azaltarak bağımlı hale getirebilir.

Düşmelerin birçoğu yaralanmayla sonuçlanmaktadır ve hastane içinde en sık bildirilen güvenlik olaylarından biridir. Tüm düşmeleri önlemek muhtemel değildir fakat gerekli güvenlik önlemleri alınarak düşme riski azaltılabilmektedir. Bu riski azaltma görevinde de hemşireler önemli bir rol oynamaktadırlar. Hemşireler; eğitim yolu ile hastaları bilgilendirerek, düşme riskini değerlendirerek, daha güvenli ortamlar oluşturarak, potansiyel riskleri ortadan kaldırarak ve düşmelerden kaynaklı yaralanmaları önleyerek düşme riskini en aza indirmektedirler.

Düşme Riskinin Risk Faktörleri Nelerdir?

Düşme riski hemşirelik bakım planı yapmak için bilmemiz gereken en önemli şeylerden biri risk faktörleridir. Risk faktörlerine ne kadar hakim olursak düşme olayını o kadar azaltabiliriz demektir. Bunu saptamak için ise düşme riski ölçeklerinden (İtaki gibi) yararlanacağız.

İçsel Faktörler (Hastada Bulunan Durumlar)

• Hastanın düşme öyküsünün bulunması
• Hastanın 65 yaş ve üstünde olması
• Hastanın kas-iskelet sistemi bozukluğu olması (kas zayıflığı gibi)
• Hastanın görme bozukluğunun bulunması
• Hastada inkontinans bulunması ve aciliyet riskinin olması
• Hastada zihinsel değişikliklerin bulunması
• Yürüme ve dengede bozukluk olması
• Hastada nörolojik hastalık bulunması (inme, multipl skleroz gibi)
• Hastada ortostatik hipotansiyon bulunması
• Alkol kullanımına bağlı denge bozukluğunun görülmesi

Dışsal Faktörler (Hastanın Dışında Gerçekleşen Durumlar)

• Zeminlerin kaygan olması
• Tutunma yerlerinin bulunmaması
• Aydınlatmanın az olması ve görüşün azalması
• Kullanılan ilaçlar
• Hastaya bağlı birden çok tıbbi ekipmanın bulunması

Sorun henüz oluşmadığından ve hemşirelik girişimlerinin amacı sorunu önlemeye yönelik olduğundan, risk tanılarında belirti (semptom) bulunmaz!

Düşme Riski Hemşirelik Bakım Planının Amaçları

• Hastanın düşmelerden dolayı zarar görmesini önlemek
• Hastaya, tehlikelerden arındırılmış güvenli bir ortam sağlamak
• Hastaya, düşmeler hakkında eğitim verdikten sonra risk faktörlerini anladığına dair sözlü bir şekilde ifade ettirmek
• Hastanın, hastanede kaldığı süreç boyunca düşmesini önlemek

Düşme Riski Hemşirelik Bakım Planı için Değerlendirme

Düşme riski hemşirelik bakım planı için bütüncül bir yaklaşım çok önemlidir. Çevreyi ve bireyi bütüncül bir yaklaşımla inceleyerek olası riskler saptanmalı ve bunlara karşı önlemler alınmalıdır. Düşme riski değerlendirmesi, bireyin düşme riski faktörlerinin adlandırılmasında yardımcı olmaktadır. Bireyin sağlığı ve yaşadığı koşullar değiştikçe, değerlendirme tekrar tekrar yapılmalıdır.

1. Hasta düşme riski açısından; bölüme ilk kabulünde, post-operatif dönemde, bölüm değişikliğinde, hastanın düşmesi durumunda, risk faktörlerinin değişmesi durumunda ve transfer sırasında değerlendirilmelidir.
2. Hastanın düşme öyküsü değerlendirilmelidir.
   Hastanın son altı ay içinde birden fazla düşme öyküsü bulunuyorsa tekrar düşme olasılığı yüksektir. Bu faktör bir risk işaretidir.
3. Hastanın mental durum değişiklikleri değerlendirilmelidir.
   Hastalar hastanedeyken nerede olduklarını hatırlamayabilirler. Mental durumlarında değişiklik olabilir ve kendilerine zarar verebilecek davranışlarda bulunabilirler.
4. Yaşa bağlı olarak değişen fiziksel değişiklikler değerlendirilmelidir.
   Yaş ilerledikçe insanın kendini koruma güdüleri ve refleksler yavaşlamaktadır. Kas zayıflığıyla da beraber 65 yaş ve üstü hastalarda düşme oranı daha yüksektir.
5. Hasta, yürüyüş ve denge bozukluğu yönünden değerlendirilmelidir.
   Dengede duramayan ve yürüyüşü bozuk olan hastaların düşme ihtimalleri daha yüksektir.
6. Hastanın harekete yardımcı araçları (baston, tekerlekli sandalye gibi) değerlendirilmelidir.
   Harekete yardımcı araçların uygunsuz kullanımı ve yanlış seçimi; dengesiz yürümeyi, eklem hasarını ve düşmeyi ortaya çıkarabilir.
7. İtaki Düşme Ölçeğine göre hasta değerlendirilmelidir.
   
8. Hastanın, hastalığının yol açtığı semptomlar değerlendirilmelidir.
9. Hastanın giysileri düşme riski açısından değerlendirilmelidir.
   Aşırı dar giysiler hastanın rahat hareket etmesini önlemektedir. Hasta rahat hareket edemeyeceği için düşmesi muhtemeldir.
10. Hastanın çevresi değerlendirilmelidir.
    Kötü aydınlatma, ıslak veya kaygan zemin, ortamın dağınık olması ve çevredeki engeller düşme riskini arttırmaktadır.
11. Hastanın ilaçları hakkında bilgi sahibi olunmalı ve düşme riski açısından değerlendirilmelidir.

Risk Seviyesi	İlaç Sınıfı	Oluşan Riskler
1 (Düşük Risk)	•Diüretikler	•Ortostatik Hipotansiyon
2 (Orta Risk)	•Antihipertansifler •Antiaritmikler •Antidepresanlar	•Ortostatik Hipotansiyon •Serebral Perfüzyonun Bozulması
3 (Yüksek Risk)	•Antipsikotikler •Antikonvülsanlar •Benzodiazepinler	•Sedasyon •Baş Dönmesi •Yürüyüş ve Denge Bozukluğu •Duruş Bozukluğu

Düşme Riski Hemşirelik Bakım Planı için Uygulamalar

Düşme riski için yapılabilecek hemşirelik girişimleri şunlardır:

1. Şu an yaptığımız gibi hastalara özel düşme riski hemşirelik bakım planı hazırlayarak birçok düşmenin önüne geçilebilmektedir. Çünkü bakım planı kaliteli bir hemşirelik bakımı sağlar ve olumsuz olayların önceden teşhis edilmesinde gerçekleşmeden önlenmesinde faydalıdır.
2. Hasta yüksek düşme riski içeriyor ise, odası hemşire masasına yakın bir odaya taşınmalıdır. Böylece çağrılarına daha hızlı yanıt verilebilir ve düşme olayı erken safhada fark edilebilir.
3. Çağrı zili, kişisel telefonu ve su gibi ihtiyaçları hastanın yakınına konmalıdır. Çünkü bu tek başına yataktan kalma potansiyelini önleyerek düşme riskini azaltmaktadır.
4. Düşme riskini azaltma niyetiyle hastayı kısıtlamaktan kaçınılmalıdır.
5. Hastanın görme duyusunda bir problem var ise en yakın zamanda bu problem ortadan kaldırılmalıdır (gözlük takması gerekirken takmaması gibi)
6. Hastanın düşme riski çok yüksekse kalça yastığı verilebilir. Bu yastık düşmelerde kalça kırıklarının önlenmesinde kullanılmaktadır.
7. Hastanın yataktan düşme ihtimaline karşın yatağı en alt seviyeye konumlandırın. Böylelikle düşmenin yaratacağı hasar azaltılmış olur. Eğer hasta uzun boylu ise yatağı en alt seviyeye değil hastaya en uygun pozisyona göre konumlandırın.
8. Hastanın yatak korkuluklarını lazım olmadığı sürece kalkık şekilde bırakın.
9. Hastaya tabanı kaymayan terlik veya ayakkabı sağlayın.
10. Hastaya odanın düzeni tanıtılmalıdır ve odanın düzeni sık sık değiştirilmemelidir. Hastanın şu anki oda düzenine adapte olması beklenir.
11. Zemindeki dağınıklık ortadan kaldırılmalı ve boş bir çevre sağlanmalıdır.
12. Yatağın tekerlek kilitleri açık bırakılmamalıdır.
13. Odanın aydınlatılması (özellikle geceleri) yeteri kadar olmalıdır. Görüşün azalması durumunda düşme riski artmaktadır.
14. Hasta yürürken yanında refakat edilmelidir.
15. Hastaya refakat edecek kişiler düşme riskine karşı eğitilmelidir. Refakatçiler hastanın yanında bulunup düşmesini ve hastaya bağlı olan (sonda, damar yolu, nazogastrik gibi) malzemelerin çekilmesini önlemelidirler.
16. Hastaya düzenli egzersiz ve yürüme alışkanlıkları kazandırılmalıdır.
17. Hastanın kemiklerinin güçlenmesi için D vitamini takviyesi (kontrendike değilse) uygulanmalıdır.
18. Etraftaki kesici ve delici aletler ortamdan uzaklaştırılmalıdır. Aksi takdirde bir düşme sırasında yaralanmaya sebep olabilirler.
19. Hastanın oda kapısına veya başucuna düşme riski işareti olan yeşil yonca konulmalıdır. Bu sayede düşme riski olduğunu fark edip ona göre dikkatli olunmalıdır.
20. Düşme riskini arttırıcı ilaçların ne zaman ve nasıl kullanılması gerektiğini bilip doktor orderine göre uygulanmalıdır.

Böylece düşme riski hemşirelik bakım planımızı tamamlamış olduk. Aşağıdaki linklerden önceki bakım planlarımıza ulaşabilirsiniz. Bir dahaki bakım planlarında görüşmek üzere 💉💉.

Şunlara Göz Atabilirsiniz:

• Enfeksiyon Riski Hemşirelik Bakım Planı
• Anksiyete Hemşirelik Bakım Planı
• Kalp Yetmezliği Hemşirelik Bakım Planı