Anksiyete Hemşirelik Bakım Planı Nasıl Yapılır?
Anksiyete Hemşirelik Bakım Planı Nasıl Yapılır?
Anksiyete hemşirelik bakım planını yaparken birçok başlığı ele alıp değerlendireceğiz ve kaygı bozukluğu olarak da bilinen anksiyete , stres karşısında görülen doğal bir tepkidir ve gerçekleşebilecek olaylarla ilgili korku ya da endişe duyulması durumuna verilen isimdir.
Anksiyete Nedir?
Hayatımızda sık sık karşılaştığımız kaygı duygusu, ara sıra görüldüğü zaman normal karşılanabilir. Anskiyete bozukluğu olan kişilerde ise aşırı, yoğun ve sürekli bir endişe hali vardır. Anskiyete bozuklukları, bir anda zirveye ulaşan panik ataklar ile kendini gösterir.
Endişe ve kaygı duygusu, günlük hayatta çok rahatsız edici olabilir. Günlük aktivitelerin yapılmasında bozulmalara neden olur ve bu hislerden kurtulmak için o ortamdan uzaklaşmak zorunda kalabilirsiniz.
Anskiyete bozuklukları; yaygın anksiyete bozukluğu, sosyal anksiyete bozukluğu, spesifik fobiler ve ayrılık anksiyetesi olarak sınıflandırılabilir (Bu sınıfları ve daha fazlasının ne olduğunu aşağıda açıklayacağım). Bazı durumlarda, bunlardan birkaçı aynı anda görülebilir. Gelin beraber anksiyete hemşirelik bakım planının nasıl yapılacağına bakalım.
Anksiyete Belirtileri Nelerdir?
Anksiyete hemşirelik bakım planı yaparken şu belirtileri göz önünde bulundurmalıyız:
- Hızlı nefes alıp verme (hiperventilasyon)
- Kalp hızının artması
- Odaklanma sorunu
- Huzursuz olma
- Uykuya dalmakta zorluk çekme
- Gergin hissetmek
- Terlemek, titremek
- Gastrointestinal problemlerin görülmesi
- Yorgun hissetmek gibi belirtiler Anksiyetenin varlığına işaret etmektedir.
Anksiyete Türleri Nelerdir?
Anksiyetenin türlerini şu şekilde sınıflandırabiliriz:
- Panik Bozukluk: Beklenmedik zamanlarda görülen panik atakları içerir. Hasta panik atak yaşayacağım korkusuyla hayatına devam eder ve yaşam kalitesi düşer.
- Fobi: Nesneden, oluşan durumlardan veya etkinliklerden aşırı korkma anlamına gelir (karanlık fobisi, örümcek fobisi gibi).
- Sosyal Anksiyete Bozukluğu: Kişinin, sosyal ortamlarda başkaları tarafından yargılanacağını düşünerek korkması ve strese girme durumudur.
- Obsesif Kompulsif Bozukluk: Kişinin, mantıksız olan tekrarlayan davranışları gerçekleştirmesidir.
- Ayrılık Kaygısı Bozukluğu: Kişinin, sevdiği kişilerden veya yaşadığı yerden uzaklaşma korkusudur.
- Hastalık Kaygısı Bozukluğu: Kişinin, kendi sağlığı hakkında anlamsız düşüncelere girmesi ve sürekli endişe halinde bulunmasıdır.
- Travma Sonrası Stres Bozukluğu: Kişi, travmatik bir olay yaşadıktan sonra, bu olay üzerine yaşadığı kaygıya verilen addır.
Anksiyete Tedavisi Nasıl Yapılır?
Anksiyete tedavisi için doktorunuz sizin için en iyi yöntemi belirleyecektir. Bazı kişilerde tedavi uygulanmasına gerek yoktur, yaşam tarzı değişiklikleri ile belirti ve bulgular giderilebilir.
Anksiyetenin tedavisinde uygulanabilecek iki yol vardır. Bunlar psikoterapi ve ilaç tedavisidir. Psikologa danışarak, kaygı ve stres anında neler yapabileceğinizi öğrenebilirsiniz ve bu günlük yaşamınızı yönetilebilir bir hale getirmenize yardımcı olur.
İlaçlı tedavi yöntemi uygulandığında ise genellikle antidepresanlar ve sakinleştirici ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar; hastanın kaygısını gidermek, beyin dalgalarını dengelemek ve görülen belirtileri gidermek için kullanılmaktadır. Doktorunuza danışmadan asla ilaç kullanmayın!
Kaygı bozukluğu için yaşam tarzı değişiklikleri şunları içermektedir:
- Uyku düzeni sağlanmalı ve yeterince uyunmalıdır.
- Düzenli bir şekilde meditasyon yapılmalıdır.
- Düzenli olarak egzersiz yapılmalıdır.
- Sağlıksız yiyeceklerden uzak durup, sağlıklı bir diyet uygulanmalıdır.
- Alkol, sigara ve kafein gibi şeylerden uzak durulmalıdır.
Anksiyete Nedenleri Nelerdir?
Anksiyete hemşirelik bakım planı için önemli kısımlardan biri de etyoloji kısmıdır. Anksiyetenin ortaya çıkma nedeni kişiden kişiye değişiklik göstermektedir. Travmatik bir olay, tecrübeler, kalıtsal faktörler veya ilaçların yan etkileri gibi faktörler anksiyeteye neden olabilir.
Bazı hastalıklar da kaygı bozukluğuna neden olabilir. Bu hastalıklara şöyle örnek verebiliriz:
- Şeker hastalığı
- Kalp hastalığı
- Hipertiroidizm
- KOAH ve astım gibi solunum bozuklukları
- Anksiyete önleyici ilaçların kullanılması (benzodiazepinler)
- Kronik ağrı
Anksiyetenin Komplikasyonları Nelerdir?
Anksiyete bozukluğu, sizi endişelendirmekten daha fazlasını yapabilir. Bu komplikasyonları şöyle sınıflandırabiliriz:
- Depresyon
- Anksiyeteyi gidermek için kötüye madde kullanımı
- Uyku sorunun olması
- Baş ağrısı
- Yaşam kalitesinde düşme
- Sosyal hayattan kendini soyutlama
- Sindirim sorunları
- İntihar gibi komplikasyonlar görülebilir.
Anksiyete Hemşirelik Bakım Planı Nasıl Yapılır?
Anksiyete hemşirelik bakım planı yaparken aşağıdaki hemşirelik tanılarını da ek olarak ayrı bir tanı sınıflandırmasında değerlendirebiliriz:
- Anksiyete
- Korku
- Etkisiz Baş Etme
- Güçsüzlük
- Sosyal İzolasyon
Anksiyete:
Anksiyetenin ne olduğunu açıklamıştık. Şimdi ise anksiyete için uygulanması gereken hemşirelik girişimlerine bakacağız.
| Gerekçe |
Hemşirelik Girişimleri |
| Eğer hastayla stresli veya endişeli bir iletişim kurarsanız, hasta da böyle hissedecektir. Çünkü bu duygular bulaşıcıdır. | Hasta ile güven verici ve sakin bir şekilde iletişimde bulunun. |
| Hastanın kaygısı bulunduğu için yalnız bırakırsanız endişesi daha da artacaktır. | Hastayı yalnız bırakmayın. |
| Hastanın güvenlik endişesi var ise, küçük bir alan daha güvenli hissetmesini sağlayacaktır. | Hasta geniş bir alandaysa, kendini rahat hissedeceği küçük bir alana geçilmelidir. |
| Farmakolojik tedavi hastanın daha iyi hissetmesine yardımcı olacaktır. | Doktor istemine göre antidepresan ve anksiyolitik ilaç uygulayın. |
| Endişe bulaşıcı olduğundan dolayı, sizin bu duygulara kapılmamanız gerekmektedir. | Duygularınızı ve farkındalığınızı koruyun, sakin kalmaya çalışın. |
| Hastanın panik atağını kontrol altına almak gerekir. Bunun için hastanın yanından ayrılmamalı ve bu süre boyunca onu sakinleştirmeye çalışılmalıdır. | Hasta panik atak geçirirse, bunun bir sorun olmadığını ve semptomların geçeceğini söyleyin ve basit cümlelerle sakinleştirmeye çalışın. |
| Hasta, kaygılı bir durumdayken yanlış kararlar alabilir. | Hastadan seçim yapmasını istemeyin. |
| Hasta bu teknikleri kullanarak kaygısı ile baş etmeyi öğrenir. | Rahatlama tekniklerini, derin nefes alma egzersizlerini ve meditasyon gibi kaygıyı azaltan yolları öğretin. |
Korku:
Hasta, kendi sağlığı için korku duyacaktır. Onun için şu hemşirelik girişimlerini uygulamamız doğru olur:
| Gerekçe |
Hemşirelik Girişimleri |
| Hasta panik olduğu için, kendini bir tehlikede zanneder ve kendi için korkabilir. | Hastayı sakinleştirmeye çalışın ve ona güvence sağlayın. |
| Açık alan korkusu olan birini, açık bir alanda sakinleştirmek zordur, hatta korkusu daha da fazlalaşır. Bu yüzden hastanın fobilerini bilmek ve önlem almak gerekir. | Hastanın, nelere karşı fobisi olduğu bilinmeli ve buna yönelik önlem alınmalıdır. |
| Hasta, korkuyla nasıl başa çıkabileceğini bilirse, erkenden korkunun önüne geçebilir. | Korkuyla başa çıkma yöntemleri hakkında eğitim verin. |
| Gevşeme egzersizleri, korkunun azaltılmasına yardımcı olur. | Gevşeme egzersizleri konusunda eğitim verin. |
| Kişiden kişiye bu uygulamalar değişmektedir. En doğru yöntemi hasta kendisi bilmektedir. | Korkuyu azaltacak uygulamaları keşfedin (şarkı söylemek, egzersiz yapmak, yemek yapmak gibi). |
Etkisiz Baş Etme:
Çevresel veya içsel faktörlere bağlı olarak, stresini yönetemeyen ve sorunlarla başa çıkamayan kişilere bu tanı konur.
| Gerekçe |
Hemşirelik Girişimleri |
| Hastayı en iyi şekilde anlamak ve yardımcı olmak için empati yapılmalıdır. | Hastayla empati yapılır ve yaşadığı sorunlar karşısında destek olunur. |
| Gevşeme teknikleri, hastanın stresle başa çıkmasında yardımcı olur. | Gevşeme teknikleri öğretilir. |
| Stresle baş etme yöntemleri, hastanın stresle baş etmesini güçlendirir ve daha sağlıklı düşünmesine yardımcı olur. | Stresle baş etme yöntemleri öğretilerek uygulanması istenir. |
| Hasta zor bir durumda olduğu için çevresindeki kişiler ellerinden geleni yapmalıdırlar. | Çevresindeki kişilerden (aile, arkadaş vb.) anlayışlı olması istenir. |
Güçsüzlük:
Hasta, stresle baş edemediği için kendini güçsüz hisseder. Bunun için şu hemşirelik girişimlerini yapabiliriz:
| Gerekçe |
Hemşirelik Girişimleri |
| İmkânsız hedefleri gerçekleştirmek zordur. Bu yüzden, hasta başarısız olduğunda kendini daha güçsüz hissedecektir. Gerçekleştirebileceği bir hedef ise onun daha güçlü hissetmesine neden olur. | Hastanın imkânsız hedefler koyması yerine, daha makul hedefler koyması sağlanmalıdır. |
| Hasta, kendi hayatı hakkında kararlar verirse; kendisini daha iyi ve önemli hisseder. | Hastanın bakım uygulamalarını kendisinin yapmasını sağlayın ve kararları ona bırakın. |
Sosyal İzolasyon:
Sosyal anksiyetesi olan kişi, herkesin kendini yargılayacağını düşünür. Bu yüzden toplumdan kendini soyutlar ve izole olur.
|
Gerekçe |
Hemşirelik Girişimleri |
| Hasta olduğu gibi kabul edilir ve yargılanmazsa, kendi öz değerinin artmış olduğunu hisseder. | Hastayı yargılamayan, olduğu gibi kabul eden bir yaklaşım sergilenmelidir. |
| Hastanın güvenini kazanmak için bu adım çok önemlidir. | Dürüst olun ve sözlerinizi yerine getirin. |
| Panik halindeyken sizin dokunmanızı tehdit olarak algılayacaktır ve bu aranızdaki iletişimin bozulmasına neden olur. | Hastaya izni olmadan dokunmayın. |
| Anksiyolitik ilaçlar, hastanın kaygısını gidermeye yardımcı olur. | Anksiyolitik ilaçları doktor istemine göre uygulayın. |
| Hastanın kendini soyutlamasını, başkalarıyla etkinlik yapmasını isteyerek (eğer o da isterse yapılmalıdır, zorla yaptırılmamalıdır.) engelleyebiliriz. | Hastanın, başkalarıyla etkileşime girmesini ve onlarla etkinlik yapmasını sağlayın. |
