Zona Hemşirelik Bakım Planı Nasıl Yapılır?
Zona Hastalığı Hemşirelik Bakım Planı Nasıl Yapılır?
Etkeni varicella zoster olan, gece yanığı olarak da bilinen zona hemşirelik bakım planını birlikte, detaylıca inceleyerek yapacağız. Zona hastalığı; ağrılı bir döküntü yaratan, viral bir enfeksiyondur.
Zona Hastalığı Nedir?
Suçiçeği hastalığı ile aynı etkene sahip olan zona hastalığı (herpes zoster), geçmişte suçiçeğine maruz kaldıysanız görülme ihtimali olan bir hastalıktır. Gece yanığı olarak da bilinen bu hastalık, vücutta döküntülere neden olur ve ağrılı bir şekilde ortaya çıkar.
Varicella zoster virüsü, yıllarca hiçbir belirti vermeden vücutta kalabilir ve uyandığı zaman belirtilerini gösterir.
Zona Hastalığının Nedenleri Nelerdir?
Zona hastalığının ortaya çıkmasındaki en büyük neden, varicella zoster virüsüdür. Bu virüs küçük yaşlarda geçirilen suçiçeği hastalığı ile vücudumuza girmiş olur ve uzun yıllar boyunca semptom göstermeden vücutta yaşayabilir ama bu demek değildir ki her suçiçeği hastası olan zona hastası da olacaktır.
Varicella zoster virüsü aktif olduğu zaman, sinir lifleri üzerinden ilerler ve vücutta zona üretebilir. Varicella-zoster, uçuklara neden olan virüsleri içeren, herpes adı verilen bir grubun parçasıdır.
Zona hastalığı, yaşlı ve bağışıklık sistemi zayıf kişilerde daha sık bir şekilde görülür.
Zona Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Zona hemşirelik bakım planı için belirtilere bakmamız gerekir. Zona hastalığının belirtileri, genel olarak vücudun küçük bir bölümünde ortaya çıkar. Bu belirti ve bulguları şöyle sıralayabiliriz:
- Ağrı
- Uyuşma
- Karıncalanma
- Yanma
- Dokunmaya karşı hassasiyet
- Ağrıdan sonra görülen kırmızı döküntüler
- Ciltte sıvı dolu kabarcıkların olması
- Kaşıntı
- Ateş
- Baş ağrısı
- Işığa karşı duyarlılık
Zona Hastalığının Risk Faktörleri Nelerdir?
Geçmişte, suçiçeği hastalığı geçirmiş olup vücudunda varicella zoster virüsü bulunan kişiler risk altındadır. Bunun dışında aşağıdaki gibi faktörler de zona hastalığına yakalanmayı kolaylaştırır:
- 50 yaşından büyük olmak, bağışıklığı azaltacağı için zona hastalığına karşı risk oluşturur.
- HIV veya kanser gibi hastalıklar, bağışıklık sisteminizi zayıflatacağı için zona riski artacaktır.
- Radyasyon veya kemoterapi tedavisi almak da bağışıklık sisteminizi zayıflatır ve risk oluşturur.
Zona Hastalığının Komplikasyonları Nelerdir?
Zona hastalığının komplikasyonları şunlardır:
- Postherpetik Nevralji: Zona hastalığının en sık görülen komplikasyonudur. Yaş ilerledikçe bu durumun oluşmasının ihtimali artar. Postherpetik nevralji, kabarcıklar temizlendikten sonra ağrıların geçmeyip, uzun bir süre devam etmesine denir.
- Bakteriyel Enfeksiyon: Zona hastalığında sıvı dolu kabarcıklar bulunur. Bu kabarcıklar patladığında ise bakteri ile temas eden doku enfeksiyon olur. Bunun için doktorunuzun size vereceği antibiyotik, yaranın iyileşmesi için etkilidir.
- Göz Sorunu: Zona hastalığı gözü içerirse, bu göz sorunlarına yol açacaktır. Bu göz sorunları; görüşün azalması, göz ağrısı, göz kızarıklığı şekillerinde görülebilir.
- Nörolojik Problemler: Zonanın hangi sinirleri etkilediğine bağlı olarak; beyin iltihabına (ensefalit), işitme veya yüz felci gibi sorunlara yol açar.
Zona Hastalığı Tedavisi Nasıl Yapılır?
Zona hastalığının tedavisi, doktorunuzun size vereceği antiviral ilaçlar ile yapılabilir. Bu ilaçlara, döküntüyü fark ettikten sonra, en kısa sürede başlamanız gerekmektedir.
Zonanın yaptığı ağrı için ise reçetesiz satılan veya doktorunuzun size önereceği ağrı kesicileri kullanmak, ağrıyı hafifletmenize yardımcı olur. Islak kompres uygulaması ise, kaşıntılarınızı azaltmak için iyi gelmektedir.
Zona Hemşirelik Bakım Planı Nasıl Yapılır?
Zona hemşirelik bakım planının hedefleri şunlar olmalıdır:
- Hastalık durumunun gözlenmesi
- Lezyonların yarattığı rahatsızlıklardan kurtulmak
- Temas yolu ile bulaştığı için buna karşı önlem almak
- Komplikasyonların ortaya çıkmasını engellemek
Bu hedeflere göre konulması gereken hemşirelik tanıları şunlardır:
- Akut veya kronik ağrı (hastanın durumuna göre)
- Beden imgesinde bozulma
- Enfeksiyon riski
Akut/Kronik Ağrı:
Zona hastalığında ağrı görüldüğü için bu tanıyı zona hemşirelik bakım planında koyabiliriz. Hedefimiz hastayı rahat ettirmek ve ağrısını dindirmek olacaktır.
| Gerekçe |
Hemşirelik Girişimleri |
| Hastanın iyi bir tedavi alması için ağrı seviyesinin belirlenmesi gerekir ve ona yönelik tedavi uygulanır. | Hastanın ağrı seviyesini, ağrı değerlendirme ölçeklerini kullanarak belirleyin. |
| Doktorun istemindeki ağrı kesici ilaçlar kullanılarak, ağrı azaltılmaya çalışılır. | Hastaya, doktorun istemine göre ilaç tedavisini uygulayın. |
Beden İmgesinde Bozulma:
Hastanın vücudunda çıkan lezyonlar için beden imgesinde bozulma tanısı koyabiliriz. Hedefimiz bu lezyonları tedavi etmek ve beden imajını eski haline getirmektir.
|
Gerekçe |
Hemşirelik Girişimleri |
| Hastanın lezyonları nasıl algıladığını ve korku-endişesinin olup olmadığını öğrenmek. | Hastanın lezyonlarını nasıl algıladığını değerlendirin. |
| Lezyonların üstünün örtülmesi, hastanın dışarıya karşı çekinmesini azaltacaktır. | Lezyonların üstü kapatılabilecek bir şekildeyse örtücü kıyafetler kullanarak örtün. |
Enfeksiyon Riski:
Zona hemşirelik bakım planında enfeksiyon riski tanısı koymamız yerinde olur. Hastada içi sıvı dolu kabarcıklar bulunur ve bu kabarcıklar patladığı zaman, bakterilere davetiye çıkarmış olurlar. Bu bakteriler ise bu davetiyeyi kabul eder ve enfeksiyon oluştururlar.
| Gerekçe |
Hemşirelik Girişimleri |
| Lezyonların nerede ve ne kadar olduğunu bilip, buna göre önlem alınmalıdır. | Lezyonların yerini ve varlığını değerlendirin. |
| Zona hastalığı temas yoluyla bulaştığı için ona temas eden kişiler sorgulanmalıdır. | Hastaya temas eden kişilerin aşı durumunu ve geçmişte suçiçeği geçirip geçirmediğini sorgulayın. |
| Lezyondan alınan kültür ile enfeksiyon olup olmadığına bakılmalıdır. | Lezyonlardan kültür alın ve teste yollayın. |
| Hastaya ve ailesine temasla bulaşan hastalık eğitimi verilmelidir. | Temas izolasyonu uygulayın. |
| Gazlı bez kullanımı tahrişi azaltacaktır. | Eklem bölgelerindeki lezyonlar için gazlı bez kullanımı sağlayın. |
| Hastanın tırnaklarının uzun olması lezyonların açılmasına neden olabilir ve bu da enfeksiyonu doğurur. | Hastanın tırnaklarını kısa tutun. |
| Döküntü görüldüğü zaman ilaçlara başlanmalıdır. | Doktor istemine göre antiviral ilaç uygulayın. |
Hastaya Verilmesi Gereken Eğitimler:
- Aşırı sıcaklıklardan kaçının. Bu hem banyo için hem de hava sıcaklıkları için geçerlidir.
- Lezyonlara, günde birkaç kez soğuk ve nemli pansuman uygulayın.
- Lezyonları kaşımaktan kaçının.
- Pamuktan yapılmış, rahat olan giysiler giyin. Sizi sıkan kıyafetlerden uzak durun.
- Doktorunuzun verdiği ilaçları belirtilen şekilde uygulayın.
- Temas izolasyonuna dikkat edin ve başka kişilere bulaştırmamaya çalışın.
Zona hastalığı bulaşıcı mıdır?
Zona hastalığı, bağışıklığı olmayan kişilere karşı bulaşıcıdır. Bu bağışıklık küçük yaşlarda suçiçeği geçirilmesiyle kazanılır. Bulaşma eylemi ise, açık yaralara direkt temas yoluyla gerçekleşir.
Zona hemşirelik bakım planında hangi tanılara yer verilmelidir?
Zona hemşirelik planında genellikle; akut veya kronik ağrı, beden imgesinde bozulma ve enfeksiyon riski tanıları koyulabilir ama bu tanıları koymadan önce hastanıza uygun olup olmadığını kontrol ediniz.
